Σχέση ασθενούς-θεράποντος και χρόνια νόσος.
(Σχέση ασθενούς-θεράποντος και χρόνια νόσος) Η απάντηση στην ερώτηση έρχεται από πολλές και διαχρονικές μελέτες. Ασφαλώς και ο τρόπος που ο ιατρός, ο νοσηλευτής αλλά και γενικότερα το προσωπικό του τομέα υγείας που σχετίζεται με την αντιμετώπιση της χρόνιας και σοβαρής νόσου επηρεάζει την πορεία της νόσου αυτής. Η σχέση κατ’ αρχήν του ασθενή με το θεράποντα ιατρό του πέρα από το τυπικό πρωτόκολλο θεραπείας έχει πολύ μεγάλο αντίκτυπο στην επιβίωσή του και την ποιότητα της ζωής του.( Spiegel, D., Bloom, J.R., Kraemer, H.S., Gottheil, E. 1989. Effect of psychosocial treatment on survival patients with metastatic breast cancer. Lancet, 2, 888-891).
Η σχέση αυτή ξεπερνά το απλό κοινωνικό κομμάτι. Διαφέρει από τις υπόλοιπες σχέσεις με την οικογένεια, τους φίλους, τους συνεργάτες στη δουλειά, τους γείτονες και όλους αυτούς που τον περιστοιχίζουν καθημερινά. Πολλοί είναι αυτοί που θα χαρακτήριζαν μια σχέση ασθενούς ιατρού ως κοινωνική σχέση ή υποστηρικτική ή αναγκαία στο πλαίσιο μιας θεραπευτικής διαδικασίας, δεν είναι όμως έτσι. Η καλή σχέση ασθενούς και ιατρού προσλαμβάνει πολύ διαφορετική διάσταση και πρέπει να έχει κάποια συγκεκριμένα χαρακτηριστικά.
Σχέση ασθενούς-θεράποντος και χρόνια νόσος.Τα 4 σημεία που πρέπει να προσεχθούν.
Ο αποτελεσματικός θεράπων ιατρός ή νοσηλευτής ενός ασθενή με χρόνια και σοβαρή νόσο θα πρέπει να αντιμετωπίζει τον ασθενή του ως μια μοναδική περίπτωση και όχι ως μια περίπτωση μιας νόσου που την έχει αντιμετωπίσει δεκάδες φορές. Θα πρέπει να έχει κατανοήσει τα προβλήματα και τις ανάγκες του συγκεκριμένου ασθενή που έχει μπροστά του όχι μόνο σε ιατρικό και θεραπευτικό αλλά κυρίως σε ψυχολογικό, κοινωνικό και ανθρώπινο επίπεδο. Τα κύρια σημεία που πρέπει να προσέξει μπορούν να συνοψιστούν σε τέσσερα σημεία.
1) Καλή ενημέρωση σχετικά με τη νόσο και τις δυσκολίες που αυτή παρουσιάζει, τη θεραπεία, την αποτελεσματικότητα και τις προοπτικές της.
2) Σωστός σχεδιασμός της θεραπείας ώστε να χορηγηθούν φάρμακα που θα κάνουν πιο ήρεμη και ανώδυνη την πορεία της νόσου, θα αντιμετωπίζουν τις επιπλοκές και θα προτείνουν τρόπους αντιμετώπισης του πόνου.
3) Εξασφάλιση κατά το δυνατόν της προ της νόσου ποιότητας ζωής, κάτι που φαίνεται σχεδόν αδύνατο. Μπορεί όμως με ενθάρρυνση και έξυπνες λύσεις να διατηρηθεί κάποιο επίπεδο που θα δίνει στον ασθενή τη δυνατότητα να μπορεί να συνεχίζει τη ζωή του με ικανοποιητικό τρόπο.
4) Κατανόηση της ψυχικής κατάστασης του ασθενούς και τις ψυχολογικές εναλλαγές του που θα πρέπει να αντιμετωπίζονται υποστηρικτικά και με υπομονή και όχι επιτιμητικά και ελεγκτικά.
Σχέση ασθενούς-θεράποντος και χρόνια νόσος. Η αντιμετώπιση από το προσωπικό του νοσοκομείου.
Σημαντικό ρόλο παίζει επίσης και η σχέση με το προσωπικό του νοσοκομείου κατά τη διάρκεια της νοσηλείας ή των αναγκαίων εξετάσεων. Είναι πολύ σημαντικό το προσωπικό να μην επηρεάζεται από προσωπικά στοιχεία όταν προσεγγίζει και βοηθά τον ασθενή να αντιμετωπίσει το πρόβλημά του. Δυστυχώς φαίνεται ότι το προσωπικό του νοσοκομείου, συνήθως χωρίς πρόθεση και ασυνείδητα, διαφοροποιεί την ποιότητα της φροντίδας που παρέχει βάσει του βαθμού συμπαθείας που τρέφει για ορισμένους ασθενείς. Για παράδειγμα έχει βρεθεί ότι οι συμπαθείς ασθενείς λαμβάνουν «πιο εξειδικευμένες και τεχνικά ορθές διαγνώσεις» σε σχέση με τους λιγότερο αρεστούς ασθενείς ( Segal, S.P., Egley, L., Watson, M.A., Miller, L., et. al. 1995. Factors in the quality of patient evaluations in general hospital psychiatric emergency services. Psychiatric Services, 46, 1144-1148).
Ποιοι είναι όμως αυτοί που ανήκουν στην κατηγορία των πιο συμπαθητικών; Κάποιες μελέτες (Hall, J.A., Epstain, A.M., DeCiantis M.L., McNeil, B.J. 1993. Physicians’ liking for their patients: More evidence for the role of affect in medical care. Health Psychology, 12, 140-146) υποστηρίζουν ότι οι ιατροί φαίνεται να συμπαθούν περισσότερο τους ασθενείς που βρίσκονται σε καλύτερη κατάσταση υγείας και είναι πιο ικανοποιημένοι από την ιατρική φροντίδα που τους παρέχεται. Είναι λοιπόν μια παράμετρος που δεν πρέπει να αγνοούμε η επίδραση που ασκεί στους ασθενείς η μεροληψία που φαίνεται ότι υπάρχει υπέρ των πιο συμπαθητικών ασθενών.
Οι σχέσεις με τους υπόλοιπους ασθενείς.
Μια άλλη σημαντική όπως φαίνεται παράμετρος που σχετίζεται με την καλή πορεία των ασθενών είναι οι ομάδες υποστήριξης που απαρτίζονται από τους συνασθενείς τους και μπορούν να συμβάλουν στην αντιμετώπιση της ασθένειας, ενθαρρύνοντας τη συμμόρφωση προς τη θεραπεία ή μειώνοντας το στρες. Οι σχέσεις που αναπτύσσονται με τους υπόλοιπους ασθενείς επηρεάζουν όπως φαίνεται σημαντικά το στρες του ασθενούς. Οι προεγχειρητικοί ασθενείς που νοσηλεύονται στον ίδιο θάλαμο με μετεγχειρητικούς ασθενείς ή με ασθενείς που δεν πρόκειται να χειρουργηθούν καθόλου, εμφάνιζαν λιγότερο άγχος από αυτούς που νοσηλεύονταν με επίσης προεγχειρητικούς ασθενείς (Kulik, J.A., Moore, P.J., Mahler, H.I. 1993. Stress and affiliation: Hospital roommate effects on preoperative anxiety and social interaction, Health Psychology, 12, 118,124).
Μολονότι δεν έχουν αξιοποιηθεί αυτά τα δεδομένα που έχουν δημοσιευθεί αρκετά χρόνια πριν ώστε να σχεδιαστεί καλύτερα η συγκατοίκηση ασθενών θα ήταν ευχής έργο να δινόταν έμφαση στο πως η νοσηλεία στο νοσοκομείο θα γινόταν πιο ευχάριστη και ψυχολογικά υποστηρικτική. Φαίνεται ότι κάτι τέτοιο είναι μια απομακρυσμένη προοπτική τόσο για το δημόσιο όσο και για τον ιδιωτικό τομέα στο δικό μας σύστημα υγείας.